تغذیه و اهمیت آن:
تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در رشد و نمو دندان، سلامت بافت لثه و دهان، استحکام استخوان، جلوگیری و کنترل بیماریهای حفره دهان دارد . تغذیه در ۲ زمان بیشترین تأثیر را بر رشد و معدنی شدن دندان ایفا میکند:
تغذیه و اهمیت آن:
تغذیه و رژیم غذایی نقش مهمی در رشد و نمو دندان، سلامت بافت لثه و دهان، استحکام استخوان، جلوگیری و کنترل بیماریهای حفره دهان دارد . تغذیه در ۲ زمان بیشترین تأثیر را بر رشد و معدنی شدن دندان ایفا میکند:
۱. زمانی که دندان در حال شکل گیری است (قبل از رویش دندان)
۲. پس از رویش دندان در دهان
نحوه تغذیه در دوران بارداری بر شکل گیری و تکامل صحیح دندان مؤثر است. بنابراین نیاز به ویتامینهای A، C و D، کلسیم و فسفر جهت شکل گیری دندانهای مقاوم در این دوران وجود دارد. بر طبق مطالعات بعمل آمده، بعضی از مواد غذایی نسبت به مواد دیگر خاصیت پوسیدگی زایی بیشتری دارند.
از جمله آنها دسته کربوهیدراتها (مواد نشاسته ای و قندی) میباشند .
این مواد وقتی با میکروبهای دهان در تماس باشند، میتوانند PH بزاق را تا حد ۵/۵ یا کمتر کاهش دهند و آنرا اسیدی کنند. میکروبهایی هم که در پلاک میکروبی وجود دارند، از این مواد تغذیه میکنند.
در اثر فعالیت این میکروبها نیز اسید تولید میشود. تولید اسید تقریباً ۲ تا ۵ دقیقه پس از خوردن مواد قندی شروع شده و تا حدود یک ساعت پس از آن، محیط دهان در حالت اسیدی باقی میماند تا به حالت عادی برگردد. اسیدی که بعلت خوردن مواد قندی ایجاد میگردد، رفته رفته مینای دندان را حل کرده و سبب پوسیدگی دندان میشود.
بطور کلی پوسیدگی زایی مواد غذایی تحت تأثیر عوامل زیر قرار میگیرد:
۱. شکل ماده غذایی: شکل ماده غذایی (بصورت جامد یا مایع بودن) مدت زمان تماس دندان با ماده غذایی را مشخص میکند. همین امر مدت اسیدی بودن محیط دهان را تحت تأثیر قرار میدهد.
مایعات معمولاً سریعاً از محیط دهان پاک میشوند و قدرت چسبندگی کمتری به دندان دارند.
غذاهای جامد مانند چیپسها و شیرینیجات پس از جویدن، روی دندانها (بخصوص سطح دندانها) قرار میگیرند و به آسانی تمیز نشده و مدت زمان بیشتری در دهان باقی میمانند؛ لذا خاصیت پوسیدگی زایی بیشتری دارند.
۲. قوام ماده غذایی:غذاهایی که قدرت چسبندگی بیشتری بر سطح دندانها دارند (مثل چیپس، انواع بیسکویت و شکلات) مدت زمان طولانی تری در تماس با دندان میباشند. بنابراین میزان پوسیدگی زایی آنها بیشتر خواهد بود.
۳. دفعات مصرف مواد غذایی: اگر مقدار زیادی شیرینی در یک وعده خورده شود و پس از آن دهان با مسواک (در صورت عدم وجود، با آب خالی) شسته شود، در مقایسه با اینکه میزان شیرینی به میزان کمتر و در وعده های بیشتر مصرف شود، احتمال ابتلا به پوسیدگی را پایین میآورد.
۴. غذاها و مایعاتی که همراه با هم مصرف میشوند: بطور مثال، موز قدرت چسبندگی و تخمیر بالایی دارد؛ اما وقتی با شیر خورده میشود، از قدرت چسبندگی آن کاسته میشود و بالعکس مصرف مایعات پوسیدگی زا از جمله انواع نوشابه ها بهمراه مواد غذایی دیگر، فرصت مناسب برای تولید اسید را فراهم میکنند
با وجود موارد بالا، جای سؤال باقی میماند که آیا میتوان مواد قندی را به کلی از غذاهای روزانه خارج کنیم؟ پاسخ منفی است. یعنی نمیشود مواد قندی و نشاسته دار را از رژیم غذایی حذف نمود؛ ولی میتوان با اقداماتی اثرات زیان آور استفاده از آنها را کاهش داد.
نکات قابل توجه:
• بین غذاهای روزانه، بهتر است بجای شیرینی از میوه های تازه و سبزیجات استفاده کنید.
• مصرف مواد قندی را محدود به وعده های اصلی غذایی (صبحانه، نهار و شام) کنید که پس از آن شستشوی دهان انجام میگیرد. در فاصله بین دو وعده غذایی اصلی، تا آنجا که ممکن است، از خوردن مواد قندی پرهیز نمایید. زیرا همانطور که بیان شد، هر قدر دفعات خوردن مواد قندی بیشتر باشد، خطر پوسیدگی دندانها هم بیشتر میشود.
میوه ها و سبزیجات تازه، از جمله مواد غذایی مجاز هستند که خوردن آنها در بین وعده های غذایی اصلی توصیه میشود.
• پس از مصرف هر نوع ماده قندی، لازم است بلافاصله دندانها را مسواک کنید. در صورت عدم دسترسی، حتماً چند مرتبه دهان و دندان را با آب شستشو دهید